مطالعات جدید نشان می‌دهند که یک سد محافظ در رگ‌های خونی مغز می‌تواند نقشی کلیدی در جلوگیری از اثرات مخرب پیری داشته باشد.

بر اساس پژوهشی که در مجله Nature منتشر شده، لایه‌ای چسبناک از پروتئین‌های لغزنده به نام موکین‌ها در رگ‌های خونی مغز وجود دارد که به عنوان یک سد دفاعی عمل می‌کند. این سد از ورود مولکول‌های مضر به مغز جلوگیری کرده و مانع از بروز التهاب در بافت عصبی می‌شود. اما با افزایش سن، این سد تدریجاً ضعیف شده و باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های مرتبط با پیری مانند آلزایمر می‌شود.

🔎 نقش موکین‌ها در محافظت از مغز

موکین‌ها گروهی از پروتئین‌های بزرگ و غنی از کربوهیدرات هستند که یک لایه ژل‌مانند را روی سطح داخلی رگ‌های خونی تشکیل می‌دهند. این مولکول‌ها به طور طبیعی در سراسر بدن یافت می‌شوند و مخاط را لغزنده و محافظت‌کننده می‌کنند. دانشمندان مدتی است که می‌دانند سد خونی-مغزی با افزایش سن دچار ضعف می‌شود، اما تا پیش از این، نقش موکین‌ها در این فرایند ناشناخته بود.

🧪 آیا می‌توان از این روند جلوگیری کرد؟

در این مطالعه، محققان دانشگاه استنفورد دریافتند که در موش‌های جوان، لایه موکینی ضخیم و سالم است، اما در موش‌های مسن، این لایه نازک، شکننده و تکه‌تکه شده است. آن‌ها همچنین متوجه شدند که کاهش فعالیت آنزیم‌های تولیدکننده موکین‌ها، باعث افزایش نفوذپذیری سد خونی-مغزی می‌شود.

اما نکته هیجان‌انگیز اینجاست: دانشمندان با تقویت فعالیت این آنزیم‌ها توانستند سد محافظ را در موش‌های پیر بازسازی کنند و مشاهده کردند که این کار نه‌تنها التهاب مغزی را کاهش داد، بلکه عملکرد یادگیری و حافظه موش‌ها را نیز بهبود بخشید.

🧠 امیدی تازه برای مقابله با بیماری‌های مرتبط با پیری

این یافته‌ها می‌توانند زمینه‌ساز روش‌های درمانی جدیدی برای مقابله با بیماری‌هایی مانند آلزایمر باشند. اگر بتوان این سد محافظ را در انسان نیز تقویت کرد، ممکن است راهی برای کاهش اثرات پیری مغز و حتی جلوگیری از برخی بیماری‌های عصبی پیدا شود.

رفرنس:

https://www.nature.com/articles/d41586-025-00554-w